Lui̱k puɔlä pua̱a̱ny (Health advice) - Thok Nath (Nuer)

Gaŋ rɔdu yɛnɛ nɛy kɔkiɛn kɛ KO̱BID-19

KO̱BID-19 ŋotdɛ kɛ mi̱ wielɛ rɛy nath. Ŋotdɛ mocɛ tha̱a̱ŋ nath kɛ juey. Ga̲ŋdu kɛ rɔdu ɛ jɛn duɔp mi̱ gɔaa ɛ lo̱ŋ mi̱ deri nɛy kɔkiɛn gaŋ kɛ jɛ. Ji̱n mi̱ ci KO̱BID döp nɛy kɔkiɛn /ci KO̱BID ji̱ de käp.

Ɛ ji̱ thɛmkɛ

Tääni cieŋ kä thɛm rɔdu kɛ thëëm anitigɛn kɛ pɛ̈th (RAT) mi̱ ti̱:

• kɛ nyothni jua̱th cetkɛ thony thony, bɛ̈c rööl, kiɛl, lëth pua̱a̱ny kiɛ kɔc.
• jek kɛn kɛ ram kɛl mi̱ te kɛ KÖBID-19.

Mi̱ ca ji̱ thɛm kä ca ji̱ je̱k i̱ thiɛlɛ ji̱ juey, bi̱ ŋot kɛ mi̱ la̱ti them antigɛn kɛ pɛ̈th kɛ ni̱n tɔ bëë nhiam tɔ kä tëni cieŋ amäni mi̱ ci nyuuthni jua̱th jiɛn.

Thiec Kimdu kɛ them PCR mi̱ /dɔ̲ŋ derɛ ji̱ moc juey KO̱BID-19. Mi̱ /ciɛ göör i̱ bi̱ luɔt thɛmdu jäk mi̱ ca ji̱ them kä ca ji̱ jek juey kɛ them PCR.

Je̱k lääri ti ŋuan kä Wer kä Them KO̱BID-19.

Guic pual pua̱a̱nydu

Mi̱ ca ji̱ thɛm kä ca ji̱ jek juey KO̱BID-19 deri lɔ̱ɔ̱ŋ kɛnɛ ɣöö deri ruac kɛ Kimdu. Ri̱w nath la kɛn ɛ te kɛ nyuuthni jua̱th ti tɔt kä de pua̱a̱nykiɛn gɔw cieŋ. Ji̱n deri̱:

• Tëni cieŋ kɛ ni̱n ti copkɛ 5. /Cu wä lät kiɛ duel gɔ̱rä. Nääni rɔ kɛ duël wal, gua̱th yopä dɔŋni, kɛnɛ la̱a̱t ji̱ bumni.
• La̱thi kuum thuɔk mi̱ dhili jiɛn dhɔru kɛ riɛk mi̱ ruprup. Kuumni thuɔk ti gɔw kɛ nyin retdä kiɛ N95.
• Lääriɛ naath i̱ ji̱n ciɛ nɛn kiɛ ci te gua̱th mi̱ ca ji̱ kɔŋ käp thi̱n ɛ juey KO̱BID.

Jin mi ci nyuuthni juäthdu wä kɛ mi reëpkɛ ni rɔ ɛ jiäk deri wä ruac kɛ (GP).

Ji̱n bä deri yɔat kɛ National Coronavirus Helpline kɛ 1800 020 080.

Yɔtni Ji̱ Bik-tö-ria ikäVirtual Emergency Department kɛ luäk mi̱ pɛ̈th mi̱ /ci de mal ruac kɛ Kimdu.

Kɛ kui rikä mi̱ ruprup yɔtni kɛ Baŋ kä da̱ŋ Diɔ̱k (000).

Ji̱n mi̱ ci te kɛ juey kɛ ni̱n ti cop kɛ ni̱n10. Ji̱n deri tëy cieŋ mi̱ ti̱ kɛ thony thony, bɛ̈c rööl, kiɛl, lëth pua̱a̱ny kiɛ kɔc, lëth, kiɛ ŋokɛ yiëëyku. Thɛm rɔdu kɛ them antigɛn kɛ pɛ̈th kiɛ ruacni kɛ Kim mi̱ thiɛlɛ ji̱ ŋa̱c mi̱ gɔaa.

Luäk

Kɛ lääri ti ŋuan:

• Guil KO̱BID-19 guic wargak kɛ mi̱n deri lät mi̱ ca ji̱ thɛm kä ca ji̱ jek juey KO̱BID-19
• Guil Tit KO̱BID-19kɛ nyuuthni jua̱th kɛnɛ bi ciaŋ puɔlä pua̱a̱ny tit cieŋ.

Ruacni kɛ ram kɛl:

• Yɔtni kɛ luäk Ko̱ro̱nabayra̱th nämbärluäk kɛ 1800 020 080
• Yɔtni ji la̱t gɔ̱rä kɛnɛ luɔc thok i̱ kä kɛ 131 450

Thiecni kɛ kui wal KO̱BID

Wal KO̱BID tëëkɛ naath kä gaŋkɛ naath kɛ ɣöö /cikɛ bi̱ te kɛ juey KO̱BID-19. Kɛn ba ji̲ naŋ ni kɛ tukdɛ mi̱ lotdɛ rɔ kɛ rɛy ni̱ni da̱ŋ 5 ti̱n ci juey ji̱ käp thi̱n kɛ ɣöö bɛ kulɛ lät agɔaa.

Luɔc thiecni titi göörɛ kɛ ɣöö biɛ ŋäc i̱ mi̱ ro̱ŋi kɛ jek wa̱l KO̱BID-19. Ruacni kɛ Kim mi̱ caari ji̱ i ro̱ŋi kɛ jek wal. Kim derɛ luäk kɛ ɣöö biɛ nɛy ti ro̱ŋ kɛ moc wal jua̱th mal kamkɛ kɛ pɛth

Kɛ lääri ti ŋuan guic Wal jua̱th kɛnɛ wal kɔkiɛn.

La̱thni kuum thuɔk

Kuum thuɔk derɛ ji pen ɣöö /ci juey bi̱ jek kɛnɛ däkä piny KO̱BID-19 gaŋ. Kuum thuɔk ba mi gɔaa mi lotrɔ kä ro̱ŋɛ thok a gɔaa. Kuum thuɔk N95 kɛnɛ P2 (yiëë) gaŋɛ kɛ a ggɔaa.

Ji̱n deri kuum thuɔk la̱th:

• mi̱ ci kɔt, ti̱ rɛy duel gua̱th mi̱ te nɛy ti̱ ŋuan thi̱n, kɛnɛ raar gua̱th mi̱ ci riil kɛ naath.
• ji̱n mi̱ ti̱ kɛ KO̱BID-19 kä bi dhil jiɛn dhɔru
• ji̱n mi̱ ti̱ kɛɛl kiɛ ti kɛɛl kɛ ram kɛl mi ci te gua̱th rikä mi̱ di̱i̱t mi̱ ci nath te juey thi̱n.

Gaat ti te kɛ run 2 kiɛ ŋuɛ̈ɛ̈tni /ci kɛn kuum thuɔk bi̱ la̱th kɛ ɣöö la yiëëykiɛn ɛ käpɛ kɛn riɛk dak yiëëkä.

Kɛ lääri ti ŋuan guic Kuumni thuɔk.

Werkɛ ɛ ji̱ tuɔmkɛ kɛ tuɔm min dɔdiɛn

Wal tumä ɛ jɛn duɔp mi gɔa deri rɔdu gaŋ yɛnɛ ji gɔalu kɛ ɣo̱o̱ /ca yɛ bi̱ käp ɛ juey KO̱BID-19. Ji̱n gɔaa ni ɣöö deri tum diaal ti ro̱ŋ ka̱n cetkɛ min ca la̱r ji̱. Ruacni kɛ Kim kɛ ɣöö deriɛ ŋäc kɛ tum da̱ŋdi de la̱t lät dɔ.

Ji̱n bä ŋotdɛ de ji̱ tuɔm /cäŋ ti kɛ KO̱BID-19. Lätni kɛ go̱r kilinik tumä la̱thni cäŋ piny kɛ Kimdu kiɛ gua̱th kökä walku.

Kɛ kui lääri ti̱ ŋuan Guic wäl KO̱BID-19.

Jakni jiɔm mi̱ gɔaa kä bä rɛc

KO̱BID-19 la da̱kɛ rɛy nath rɛy jiɔam. Nööŋni ti ba jiɔm mi̱ gɔaa no̱o̱ŋ rɛy duel kɛ ɣöö derɛ da̲kä piny rikä jua̱th KO̱BID-19 jakä kuiy. Lɛp wernyini kiɛ thiekni duel mi̱ lotdɛ rɔdɛ gua̱th in cia rɔ dol kɛ nɛy kɔkiɛn rɛy duel. Mi̱ /ciɛ de lua̱ŋ, derɛ lät kɛ makanɛ min la tur a yiɛc (HEPA thiiy) mi̱ woc tur rɛy jiɔam.

Kɛ kui lääri ti ŋuan guic makanɛ min no̱o̱ŋ jiɔm.

Mi̱ pay puɔ̱nydu gɔaa kɛ KO̱BID-19

Nɛy ti̱ ŋuan /ci pua̱a̱nykiɛn /ɛ puɔl kɛ juey KO̱BID-19 kɛ kɔr kä mi cɛ kɛ käp kɛ gua̱th mi̱ bäär. Yuɔp puɔ̱nydu kä mocɛ kɛ gua̱th mi̱ gɔaa mi̱ bi gɔaa kɛ jɛ.

Ji̱n deri lie̱p kɛ päth da̱ŋ 6 kɛ kɔr kä mi̱ ca ji̱ ka̱p ɛ juey, ɛ ŋot /ka̱n ji̱ ni tom kɛ tuɔ̲m mi̱n dɔdiɛn. Mɛmɛ bɛ ji̱ jak kä ɣöö bɛ puɔ̱nydu gaŋ agɔaa kɛ riɛk dɛy jua̱thni.

Ji̱n mi̱ ca ji̱ käp ɛ KO̱BID-19 ɛ nyɔk kɛ pɛ̈th kɛ juɔkni 4 kɛ kɔr kä mëë ci puɔ̱nydu gɔaa. Ji̱n mi̱ ti kɛ nyuuthni jua̱th kɛ juɔkni da̱ŋ 4 kiɛ ti ŋuan kɛ kɔr kä mëë cɛ ji̱ ka̱p, ɛ ji̱ thɛmkɛ.

KO̱BID mi̱ bäär ɛ ɣöö ci nyuuthni jua̱th KO̱BID-19 jääny kɛ päth ti lenykɛ päth 3. Ji̱n wer kä Kimdu ɛ jɛn ram mi̱ bi̱ ji̱ wä luäk kɛ ciaŋ nyuuthni jua̱thdu kiɛ derɛ ji̱ wä jäk kä ram mi̱ di̱t ŋäcdɛ mi̱ göör kɛ ɛ jɛn jua̱th ɛmɛ.

Je̱k lääri ti ŋuan kä KO̱BID Mi̱ Bäär.

Mi̱ ci̱ thie̱e̱k kɛ raan

Ji̱n bi̱ te kɛ riɛk kɛ jek jua̱th KO̱BID-19 mi̱ cieŋ yɛn duel kɛl kiɛ thie̱e̱k yɛnɛ ram kɛl mi̱ dɔŋ mi̱ ca ka̱p ɛ juey.

Ji̱n bi̱ nyuuthni jua̱th puɔ̱nydu guic kä thɛm rɔdu ni ciaŋ kɛ ni̱n 7 kɛ kɔr kä mëë cia thie̱e̱k yɛnɛ ram mi̱ ca käp ɛ KO̱BID-19. Kɛ jɛn gua̱th ɛmɛ, laar kɛ ji̱:

• /Cu wä duël wal, gua̱th titdä dɔŋni, kɛnɛ gua̱th lätni ji bumni
• läthni kuum thuɔk mi kac ji̱ raar dhɔru, amäni gua̱th köt thurbiɛɛli kɛnɛ rɛy dueel mi̱ dɛ̈ɛ̈y cet kɛ gua̱th la̱t kɛnɛ duel gɔ̱rä
• jakni jiɔm mi̱ gɔaa kä bä rɛy dueel kɛ lɛpdu kɛ wernyieni, mi̱ lotdɛ rɔ

Kɛ lääri ti ŋuan kɛ ciööt ti ca luay.